Το κόμμα (,) και η σωστή του χρήση

Το κόμμα είναι το πιο συχνό σημείο στίξης. Η χρήση του είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφεύγονται παρανοήσεις και να γίνεται ευκολότερη η ανάγνωση. Ωστόσο, το κόμμα είναι το σημείο στίξης που δυσκολεύει περισσότερο, επειδή η λειτουργία του είναι πολύπλοκη και μερικές φορές αντιφατική, γι’ αυτό μετά από τους βασικούς κανόνες θα δώσουμε έμφαση σε δύο εξαιρετικές περιπτώσεις.

Βασικοί Κανόνες:

-Το ρήμα δεν πρέπει να χωρίζεται με κόμμα από το υποκείμενο, ούτε το αντικείμενο και το κατηγορούμενο από το ρήμα. (Το παιδί μπαίνει στο λεωφορείο / Η γη είναι στρογγυλή)

-Δεν χωρίζονται με κόμμα λέξεις ή προτάσεις που συνδέονται με τους συμπλεκτικούς συνδέσμους και, ούτε, μήτε, με τους διαχωριστικούς ή, είτε (εκτός αν είναι περισσότεροι από δύο), με το αντιθετικό επίρρημα παρά και με τον συγκριτικό σύνδεσμο παρά.(Θα κοιμηθείς εδώ ή θα φύγεις; / Είτε μείνεις είτε φύγεις το ίδιο μου κάνει / Προσπαθεί πάντα παρά τις δυσκολίες / Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά 40 χρόνια σκλαβιά και φυλακή)

Το κόμμα χρησιμοποιείται:

- Στο αναφορικό «ό,τι» (Θα κάνω ό,τι θέλεις)

- Στους αριθμούς για τη διάκριση των δεκαδικών ψηφίων (Το αγόρασα 3,50 ευρώ)

- Στην κλητική προσφώνηση (Μαρία, έλα γρήγορα)

- Για να χωρίσει αρνητικά ή βεβαιωτικά μόρια στην αρχή της πρότασης (Βέβαια, θα έρθω)

- Για να χωρίσει *όμοιους όρους σε ένα ασύνδετο σχήμα (Ο δάσκαλος σήμερα ζήτησε από τον Κώστα, τη Γεωργία, τον Τάσο και τη Στέλλα να διαβάσουν το μάθημα.) *επίθετα που προσδιορίζουν το ίδιο ουσιαστικό (Υπήρξε πάντοτε μια καλή, τρυφερή, στοργική μητέρα.)*ρήματα που έχουν το ίδιο υποκείμενο (Το πρωί ξύπνησα στις 7:30, ετοιμάστηκα, έφαγα πρωινό, πήρα την τσάντα μου και έφυγα για το σχολείο.)

- Στην επεξήγηση ή παράθεση, πριν και μετά τη λέξη (Ο φίλος μου, ο Κώστας, αγόρασε καινούργιο ποδήλατο.)

- Στην παρατακτική αντιθετική σύνδεση, και κυρίως πριν από τον αντιθετικό σύνδεσμο αλλά (Του το είπα, αλλά δεν ήρθε) Όταν όμως η αντίθεση βρίσκεται σε έναν όρο της πρότασης δεν χρειάζεται κόμμα (Γύρισε κατάκοπος αλλά ευτυχισμένος)

- Κόμμα μπαίνει για να διαχωρίσει τις δευτερεύουσες προτάσεις από τις κύριες, εκτός εάν αυτές αποτελούν αντικείμενο ή υποκείμενο ρήματος. (Στον Σπύρο αρέσουν τα πορτοκάλια, ενώ η Μαρία τα σιχαίνεται / Κατάλαβα όσα μου είπες).

- Βάζουμε κόμμα όταν δηλώνεται επιρρηματική σχέση (αιτία, τόπος, χρόνος, υπόθεση κ.λπ.) για κάποιον όρο πλην του ρήματος, κυρίως όταν η πρόταση είναι αρκετά μεγάλη. 

(Δεν μπόρεσα να φτάσω στην ώρα μου, επειδή υπήρχε κυκλοφοριακή συμφόρηση) / Πήγαινε όπου θέλεις)

      

Ειδικές περιπτώσεις:

Και

Σύμφωνα με τον κανόνα πριν από το «και» δεν χρησιμοποιείται κόμμα. Αυτό εξαρτάται όμως από τη φύση του συνδέσμου. Όταν είναι συνδετικός δεν χρειάζεται κόμμα αφού συνδέει όμοια πράγματα. (Ο Τάκης πλύθηκε και ντύθηκε)

Όταν όμως υπάρχει αλυσίδα όρων που συνδέονται μεταξύ τους με «και» ενώ το τελευταίο «και» εισάγει μία νέα πρόταση, τότε το κόμμα συνιστάται. (Αγόρασε δώρα για τους γονείς του, τα αδέρφια και τους φίλους του, και ξόδεψε όλα του τα χρήματα)

Κόμμα χρησιμοποιείται επίσης πριν από το «και» όταν υπάρχει ασυνέχεια στη ροή του λόγου. Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει σχεδόν πάντοτε αλλαγή υποκειμένου και συχνότατα μορφολογική ασυμμετρία των προτάσεων. (Η αντίδραση της Μαίρης ήταν άμεση, και υπήρχαν λόγοι σοβαροί γι’ αυτό)

Όταν ο σύνδεσμος «και» είναι προσθετικός ή έχει αντίθετη σημασία ή σημασία άλλου συνδέσμου, τότε μπαίνει κόμμα. (Πόνεσε πολύ, και (=αλλά) δεν είπε τίποτα)

Αναφορικά (που, ο οποίος)

Η δυσκολότερη περίπτωση είναι η θέση κόμματος πριν από μία αναφορική πρόταση που ακολουθεί το υποκείμενο, επειδή η λανθασμένη χρήση του κόμματος αλλάζει το νόημα της πρότασης. (Τα δέντρα του κήπου που είναι οπωροφόρα χρειάζονται κλάδεμα αυτή την εποχή =μόνο τα οπωροφόρα χρειάζονται κλάδεμα / Τα δέντρα του κήπου, που είναι οπωροφόρα, χρειάζονται κλάδεμα αυτή την εποχή =τα δέντρα είναι όλα οπωροφόρα)

Όταν οι επιθετικές αναφορικές προτάσεις είναι προσδιοριστικές (όταν είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του λόγου) δεν παίρνουν κόμμα.(Το βιβλίο που/το οποίο διάβασα ήταν ενδιαφέρον)

Όταν είναι μη προσδιοριστικές (όταν δεν είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του λόγου), το κόμμα είναι απαραίτητο. (Αυτό το βιβλίο, που/το οποίο διάβασα χτες, ήταν ενδιαφέρον)]

πηγή: εδώ