ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (480-323π.Χ.)

Την περίοδο από το τέλος των περσικών πολέμων έως το θάνατο του Μ. Αλέξανδρου οι ιστορικοί την ονομάζουν κλασική.

Γιατί ονομάστηκε κλασική;

Ονομάστηκε κλασική γιατί ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε τότε έχει ποικιλία και δημιουργική δύναμη. Ο πολιτισμός αυτός έγινε πρότυπο για ολόκληρες εποχές στην ευρωπαϊκή αλλά και στην παγκόσμια ιστορία. Για την Κλασική Εποχή έχουμε πολλές αρχαιολογικές και γραπτές πηγές που αφορούν κυρίως την Αθήνα.

Υπέροχη παρουσίαση για την Κλασική εποχή: εδώ

 Χαρακτηριστικά (κατά χρονολογική σειρά):

·        Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της νίκης των Ελλήνων στους περσικούς πολέμους (αυτοπεποίθηση, ψυχική ευφορία, αίσθηση αυτάρκειας και υπεροχής έναντι των «βαρβάρων») που λειτούργησαν ως κίνητρο για τα μεγάλα επιτεύγματα.

·         Η ηγεμονία της Αθήνας και η αντιπαράθεσή της με τη Σπάρτη -> διαίρεση του ελληνικού κόσμου σε δύο μεγάλους συνασπισμούς, εμφύλια σύρραξη (Πελοποννησιακός πόλεμος).

·         Παρέμβαση των Περσών στα ελληνικά πράγματα με παροχή χρημάτων ή στρατιωτικής βοήθειας (α΄ μισό του 4^ου αι. π.Χ.).

·        Ιδέα της πανελλήνιας ένωσης (β΄ μισό 4^ου αι. π.Χ.) ->Ελληνισμός της Μακεδονίας, προεργασία από τον Φίλιππο τον Β' και ολοκλήρωση από τον Μεγάλο Αλέξανδρο.

Η συμμαχία της Δήλου - Αθηναϊκή ηγεμονία (Α΄ Αθηναϊκή συμμαχία)

Η ίδρυση της συμμαχίας της Δήλου και η μετατροπή της σε αθηναϊκή ηγεμονία συνδέεται άρρηκτα με τα εσωτερικά πολιτικά πράγματα της Αθήνας και με τον αγώνα εναντίον των Περσών που ακόμη συνεχιζόταν. Συγκεκριμένα:

Μετά τους περσικούς πολέμους η Αθήνα εξελίχτηκε σε μεγάλη ναυτική δύναμη.Για να προωθήσει τα συμφέροντά της ίδρυσε την Α' Αθηναϊκή συμμαχία και τέθηκε επικεφαλής μεγάλου μέρους των ελληνικών πόλεων.

Ø  Πότε: (478/7 π. Χ.)

Ø  Χαρακτηριστικά της Συμμαχίας:

α) έδρα στη Δήλο (Δηλιακή συμμαχία),

β) συμμαχικό ταμείο και ετήσια συγκέντρωση των αντιπροσώπων στη Δήλο,

γ) φόρος σε πλοία ή χρήματα και

δ) (στην αρχή) όλα τα μέλη τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις.

Ø  Σκοπός της Συμμαχίας:

Η Αθήνα χρησιμοποίησε τη συμμαχία ως:

α) μέσο επικράτησης (εναντίον των Περσών και των υπόλοιπων Ελλήνων) και

β)επιβολής κυριαρχίας (στους ίδιους τους συμμάχους).

Ø  Η στάση των άλλων Ελλήνων απέναντι στη Συμμαχία:

Όσοι Έλληνες δεν είχαν προσχωρήσει στη συμμαχία δεν εκδήλωναν φανερά την αντίθεσή τους - ακόμη και οι Σπαρτιάτες ήταν επιφυλακτικοί.

Ø  Ο ρόλος του Κίμωνα ως αρχιστράτηγου της Συμμαχίας:

·         Ιδιαίτερο ρόλο διαδραμάτισε ο Κίμων: εκπρόσωπος της αριστοκρατικής παράταξης και υπέρ της συνεργασίας με τη Σπάρτη.

·         Εργάστηκε για: α)τη στερέωση της αθηναϊκής δύναμης και β) την αντιμετώπιση των Περσών.

·         Η φιλολακωνική του πολιτική ηττήθηκε, παρά το προσωπικό του κύρος λόγω της επιτυχούς αντιμετώπισης των Περσών (εκβολές του Ευρυμέδοντα, 467 π.Χ.), και οι φιλικές σχέσεις Αθήνας - Σπάρτης διακόπηκαν (Γ΄ Μεσσηνιακός πόλεμος, 464-455 π.Χ.).

·         Ο Κίμων εξοστρακίστηκε (461 π.Χ. ), οι δημοκρατικοί - με αρχηγό τον Εφιάλτη - επικράτησαν και η φιλολακωνική πολιτική εγκαταλείφθηκε οριστικά. Στη συνέχεια αρχηγός των δημοκρατικών αναδείχτηκε ο Περικλής.

·         Η Αθήνα κατόρθωσε να επεκτείνει τη συμμαχία ανάμεσα στους Έλληνες και τελικά τη μετέτρεψε σε ηγεμονία:

α) μεταφορά του συμμαχικού ταμείου στην Ακρόπολη (454 π.Χ.) και

β) ένοπλες επεμβάσεις των Αθηναίων στις συμμαχικές πόλεις με την παραμικρή υπόνοια αντίδρασης.

·         Επιστροφή του Κίμωνα το 451 π.Χ. και ανατροπή του πολιτικού σκηνικού:

α) υπογραφή πενταετούς ανακωχής με τη Σπάρτη και

β) εστίαση στον αγώνα εναντίον των Περσών à πολιορκία του Κιτίου και θάνατος του Κίμωνα (450 π.Χ.), νίκη του Αθηναϊκού στόλου επί του Περσικού στη Σαλαμίνα της Κύπρου (449 π.Χ.) και υπογραφή συνθήκης ειρήνης με τους Πέρσες που τους υποχρέωνε να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία των Ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας (Καλλίειος ή Κιμώνειος ειρήνη).

Κυριαρχία στην πολιτική σκηνή του Περικλή μετά το θάνατο του Κίμωνα. Υπογραφή τριαντάχρονης συνθήκης ειρήνης με τη Σπάρτη (τριακοντούτεις σπονδαί, 445 π.Χ).

Η εποχή του Περικλή

Το χρονικό πλαίσιο δράσης του: Μόνο 15 χρόνια ειρήνης (τριακοντούτεις σπονδαί, 445 π.Χ) κυριαρχία του Περικλή στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας.

Χαρακτηρισμός: Ο Περικλής σφράγισε με τη δράση του την ανάπτυξη της Αθήνας

α) στο εσωτερικό και

β) στο εξωτερικό (απόλυτη κυριαρχία επί των συμμάχων). 5^ος αι. π.Χ. => χρυσούς αιών του Περικλέους

Οι συνθήκες:

1) Καθιερώθηκε μετά τη δολοφονία του Εφιάλτη και το θάνατο του Κίμωνα.

2) Εκλεγόταν με δημοκρατικές διαδικασίες στο αξίωμα του στρατηγού.

Ηγετικά προσόντα:

1) Επιβαλλόταν στο πλήθος χωρίς να περιορίζει τις ελευθερίες του.

2) Διέθετε πολιτική οξυδέρκεια («εγίγνετό τε λόγω μεν δημοκρατία, έργω δε υπό του πρώτου ανδρός αρχή»).

Η πολιτική του:

1) Ενίσχυσε το δημοκρατικό πολίτευμα

§  Καθιέρωση χρηματικής αποζημίωσης για τους κληρωτούς άρχοντες, τους βουλευτές και τους δικαστές

§  Δαπάνες για την πολιτιστική ανάπτυξη, (θεωρικά = αντίτιμο της ελεύθερης εισόδου των πολιτών στο θέατρο, το οποίο αποτελούσε χώρο παιδείας για τους Αθηναίους).

2) Επέκτεινε την εμπορική επιρροή των Αθηναίων και προς τη Δύση (συμμαχία με την Εγέστα, τους Λεοντίνους και το Ρήγιο, συμμετοχή στην αποικία των Θουρίων, ανάδειξη του Πειραιά στο κυριότερο εμπορικό λιμάνι όλης της Μεσογείου).

3)Διασφάλισε τα έσοδα του κράτους από

α) τα μεταλλεία,

β) τη φορολογία,

γ) το φόρο των συμμάχων και

δ) τις έκτακτες εισφορές.

α) Μεταλλεία (του Λαυρίου) à Εκμίσθωση σε ιδιώτες, εργασία από δούλους.

β) Φορολογία à Άμεση φορολογία σε στιγμές μεγάλης κρίσης, μετοίκιο, έμμεση φορολογία για τα εισαγόμενα και εξαγόμενα προϊόντα από τα αθηναϊκά λιμάνια.

γ) Φόρος των συμμάχων àΤο συμμαχικό ταμείο μεταφέρθηκε στην Αθήνα (454 π.Χ. , 8.000 τάλαντα), τακτικοί και έκτακτοι φόροι προς τους συμμάχους υπό μορφή πολεμικών αποζημιώσεων.

δ) Έκτακτες εισφορές àΘεσμός της λειτουργίας που αφορούσε τους πλουσιότερους πολίτες και είχε υποχρεωτικό και τιμητικό ταυτόχρονα χαρακτήρα.

Οι βασικές λειτουργίες:

1) χορηγία: ο χορηγός είχε την υποχρέωση να δώσει τα χρήματα για τη διδασκαλία ενός θεατρικού έργου

2)τριηραρχία: ο τριήραρχος είχε την υποχρέωση της συντήρησης και του εξοπλισμού μιας τριήρους

3)αρχιθεωρία: ανάληψη των εξόδων της επίσημης αποστολής (θεωρίας) σε πανελλήνιες γιορτές

4)εστίαση: ανάληψη των εξόδων του δείπνου μιας φυλής σε θρησκευτικές γιορτές

5)γυμνασιαρχία: τέλεση αγώνων λαμπαδηδρομίας στα Παναθήναια

Ποιοι ήταν οι λόγοι για τους οποίους ο 5^ος αιώνας π.Χ. ονομάστηκε Χρυσός Αιώνας;

Ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων της συμμαχίας διατέθηκε από τον Περικλή, το μεγαλύτερο πολιτικό της Αθήνας για την εκτέλεση δημοσίων έργων. Επί εποχής Περικλή στερεώθηκε η ειρήνη και γνώρισε τόση ευημερία η Αθήνα σε όλους τους τομείς ώστε ο 5^ος αιώνας  π.Χ. να ονομάζεται Χρυσός Αιώνας του Περικλή.


Για εικονική περιήγηση στην Ακρόπολη της Αθήνας πατήστε εδώ: εδώ

Για την εκπομπή του ΣΚΑΙ, Μεγάλοι Έλληνες, με θέμα τον Περικλή και την εποχή του, παρακολουθήστε εδώ:εδώ

Ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.)

Ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.): Η σκληρότερη εμφύλια σύγκρουση του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

·         Αίτια

α) Τα προφανή αίτια:

1) Τα προβλήματα που εκδηλώνονταν μέχρι το 445 π.Χ. (τριακοντούτεις σπονδαί) με τις τοπικές συγκρούσεις μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών - Θηβαίων - Κορινθίων ποτέ δεν λύθηκαν.

2) Η Αθηναϊκή και η Πελοποννησιακή συμμαχία (Αθήνα - Σπάρτη) βρίσκονταν σε συνεχή ανταγωνισμό.

β) Τα βαθύτερα αίτια:

1) Η φυλετική διαφορά (Ίωνες - Δωριείς)

2) Η πολιτειακή συγκρότηση των δύο αντιπάλων (δημοκρατία - ολιγαρχία)

3) Οι ηγεμονικές τάσεις της Αθήνας.

4) Όλος ο ελληνικός κόσμος είχε χωριστεί σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα.

·         Διάρκεια: Περίπου 30 χρόνια.

·         Έρευνα και περιγραφή: Οι ιστορικοί Θουκυδίδης και Ξενοφών.

·         Φάσεις:

α) Αρχιδάμειος / Δεκαετής πόλεμος (431-421 π.Χ.),

β) Σικελική εκστρατεία (415-413 π.Χ.) και

γ) Δεκελειακός / Ιωνικός πόλεμος (413-404 π.Χ.).

·         Χαρακτηρισμός: Εξοντωτικός ο πόλεμος για τις ελληνικές πόλεις, ιδίως για όσες ήρθαν σε άμεση αντιπαράθεση με μία από τις δύο μεγάλες δυνάμεις (π.χ. Μυτιλήνη, Μήλος).

·         Επιπτώσεις:

α) υλικές καταστροφές,

β) εξαχρείωση των ανθρώπων και

γ) προϋποθέσεις ανάμειξης των Περσών στα ελληνικά πράγματα.

·         Συνέπειες:

α) άμεσες: Ήττα των Αθηναίων και αναγνώριση της Σπαρτιατικής ηγεμονίας (404 π.Χ.),

β) έμμεσες: Παρακμή των πόλεων-κρατών κατά τον επόμενο αιώνα.

Πελοποννησιακός πόλεμος: 431-404π.Χ.

Η ηγεμονική συμπεριφορά των Αθηναίων απέναντι στους συμμάχους τους στην Αθηναϊκή συμμαχία και η αντίδραση της Σπάρτης οδήγησαν στη σύγκρουση Αθήνας και Σπάρτης, δηλαδή στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.  Σε αυτόν συμμετείχαν πολλές πόλεις, άλλες με το μέρος της Αθήνας και άλλες με το μέρος της Σπάρτης. 

ΝΙΚΗΣΑΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ

Αυτός ο πόλεμος είχε καταστροφικές συνέπειες για όλους τους έλληνες. Οι Σπαρτιάτες μάλιστα για να νικήσουν δέχτηκαν τη βοήθεια των Περσών με αντάλλαγμα να επεμβαίνουν στα εσωτερικά θέματα της Ελλάδας.

Ο πόλεμος κράτησε 27 χρόνια με μικρά διαλείμματα.

Ποιοι ήταν οι περίοδοι του Πελοποννησιακού πολέμου και τι γνωρίζετε γι αυτές;

1^η περίοδος (431-421)

Κατά την πρώτη περίοδο και οι δυο συνασπισμοί είχαν σημαντικές νίκες και ήττες χωρίς όμως ουσιαστικά να καταφέρει κάποιος από τους δυο να επιβληθεί οριστικά. Έτσι υπογράφηκε η Νικίειος ειρήνη (421π.Χ.) που προέβλεπε ειρήνη για 20 χρόνια.

2^η περίοδος (415-404)

Οι Σπαρτιάτες με την οικονομική βοήθεια των Περσών, ναυπήγησαν στόλο και τελικά νίκησαν τους Αθηναίους.

Πληροφορίες για τον πελοποννησιακό πόλεμο

Ο Ξενοφώντας, σε επτά βιβλία, διηγείται την ιστορία των ελληνικών πόλεων από το 411 π.Χ., όπου ο Θουκυδίδης σταμάτησε την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου, μέχρι το 362 π.Χ. Αναζητάει τα αίτια των γεγονότων, αλλά μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων, σε αντίθεση με τη λεπτομερή αναζήτηση του Θουκυδίδη· Άρα ξεκινά ο Θουκυδίδης και συνεχίζει ο Ξενοφώντας.

Η κρίση της πόλης- κράτους

Η κρίση της πόλης-κράτους, 4^ος αι. π.Χ.

·         Κρίση στο εσωτερικό à οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.

·         Κρίση στο εξωτερικό à όξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των πόλεων-κρατών, πολλαπλασιασμός των συγκρούσεων, περσική επέμβαση.

·         Περσική πολιτική à παροχή χρημάτων προς διαφορετικές κατευθύνσεις με στόχο τη διάσπαση του ελληνικού κόσμου.

·         Τα γεγονότα

1) Μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο δημιουργήθηκε αντισπαρτιατικός συνασπισμός (Θήβα, Κόρινθος, Άργος, Αθήνα) με περσική υποκίνηση και ξέσπασε ο Βοιωτικός / Κορινθιακός πόλεμος (395-386 π.Χ.).

2) Ο πόλεμος τελείωσε με τη μειωτική για τον ελληνισμό Βασίλειο / Ανταλκίδειο ειρήνη.

Όροι:

α) υποταγή των πόλεων της Μ. Ασίας και της Κύπρου στον Πέρση ηγεμόνα,

β) αυτονομία των ελληνικών πόλεων, πλην της Ίμβρου, της Λήμνου και της Σκύρου που έμειναν στους αθηναίους και

γ) η Σπάρτη σε ρόλο τοποτηρητή των περσικών συμφερόντων στην Ελλάδα. Με την ειρήνη αυτή οι Σπαρτιάτες μεταβάλλονται ουσιαστικά σε όργανα της περσικής πολιτικής στην Ελλάδα.

3) Μετά τη Σπαρτιατική ακολουθεί η βραχύβια Θηβαϊκή ηγεμονία, με τις μάχες στα Λεύκτρα (371 π.Χ.) και στη Μαντίνεια (362 π.Χ.) να κρίνουν αντίστοιχα την άνοδο και την πτώση της.

Όλα τα παραπάνω è Συμπτώματα παρακμής των ελληνικών πόλεων-κρατών.

Η πανελλήνια ιδέα

Η πανελλήνια ιδέα. Μέσα από την παρακμή και την κακοδαιμονία γεννιέται το όραμα ενός πανελλήνιου συνασπισμού. Η πανελλήνια ένωση άρχισε ως ιδέα και σταδιακά μεταβλήθηκε σε πολιτική:

1)    Γοργίας, σοφιστής, τέλη του 5^ου αι. à διατύπωσε για πρώτη φορά την ιδέα (ρητορικός λόγος στην Ολυμπία) .

2)     Ισοκράτης, Αθηναίος ρητοροδιδάσκαλος à εξέφρασε την αντίστοιχη πολιτική, καθώς ήταν από τους πρώτους που κατόρθωσαν να αποδεσμευτούν από το τοπικιστικό πνεύμα της εποχής.

Απόψεις του, κατά χρονολογική σειρά:

•         Η Αθήνα μπορεί να ανασυστήσει την ηγεμονία της και να αναλάβει τον κοινό ελληνικό αγώνα εναντίον των Περσών (Πανηγυρικός, 380 π.Χ.).

•        Ένας ισχυρός μονάρχης μπορεί να ενώσει τους Έλληνες και να τους οδηγήσει εναντίον των Περσών (υποψήφιες προσωπικότητες: Ευαγόρας, Ιάσονας, Διονύσιος ο Α').

•         Ο Φίλιππος ο Β' της Μακεδονίας κρίνεται ως ο καταλληλότερος για να αναλάβει αυτό το ρόλο.

3)   Δημοσθένης, Αθηναίος ρήτορας à αντίθετος προς όλα τα προηγούμενα, εκφράζει την παραδοσιακή θέση περί πρωταγωνιστικού ρόλου της Αθήνας, σε αντίθεση με τις άλλες πόλεις-κράτη.

Ο Φίλιππος Β' και η ένωση των Ελλήνων

Ο Φίλιππος ο Β' και η ένωση των Ελλήνων. Ισχυρός ηγεμόνας, πρώτα σταθεροποίησε τη θέση του στο θρόνο της Μακεδονίας και έπειτα α) ισχυροποίησε το μακεδονικό κράτος και β) επέκτεινε την εξουσία του στην υπόλοιπη Ελλάδα, υλοποιώντας με αυτό τον τρόπο την ιδέα της πανελλήνιας ένωσης.

α) Ισχυροποίηση μακεδονικού κράτους:

1.       αντιμετώπιση των επιδρομών Ιλλυριών και Παιόνων στα βόρεια·

2.       οργάνωση ισχυρού στρατού (μακεδονική φάλαγγα, αποτελούμενη από 16 σειρές πεζεταίρους με σάρισες - ιππικό (εταίροι) - σώμα ακοντιστών, τοξοτών και πελταστών) ·

3.       δημιουργία ισχυρής οικονομίας (κατάληψη μεταλλείων χρυσού στο Παγγαίο, κοπή νομίσματος (χρυσός στατήρ)) ·

4.       επεκτατική εξωτερική πολιτική (στην αρχή με στόχο την εξασφάλιση καλλιεργήσιμων εκτάσεων για τους άνδρες του στρατού και αργότερα με σκοπό την υπαγωγή της κεντρικής και νότιας Ελλάδας στη μακεδονική εξουσία και την ένωση των Ελλήνων υπό την αρχηγία του).

β) Επέκταση της εξουσίας του στην υπόλοιπη Ελλάδα:

 Ο Φίλιππος ο Β' επέκτεινε την εξουσία του κατά στάδια:

1.      Α' Στάδιο: Κατάληψη Χαλκιδικής, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, μέχρι τις δυτικές ακτές του Εύξεινου Πόντου.

2.       Β' Στάδιο: Επέμβαση στη Θεσσαλία και τη νότιο Ελλάδα (αφορμή το μαντείο των Δελφών), νικηφόρα μάχη στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.) ενάντια σε Θηβαίους και Αθηναίους, επιβολή του ως αδιαφιλονίκητου πανελλήνιου ηγέτη που μπορεί να οδηγήσει τους Έλληνες εναντίον των περσών.

3.       Γ'  Στάδιο: Συνέδριο στην Κόρινθο (337 π.Χ.) με συμμετοχή όλων των ελληνικών πόλεων (πλην Σπάρτης) à υλοποιείται η πανελλήνια ιδέα.

Αποφάσεις:

•     απαγόρευση συγκρούσεων μεταξύ ελληνικών πόλεων και βίαιης μεταβολής

των καθεστώτων τους ·

•     προστασία της ναυσιπλοΐας και καταδίκη της πειρατείας ·

•     ίδρυση πανελλήνιας συμμαχίας με αμυντικό και επιθετικό χαρακτήρα

(εναντίον των Περσών) και ισόβιο αρχηγό τον Φίλιππο Β'.

Τέλος Φιλίππου Β΄, 336 π.Χ. àΕπανάληψη του συνεδρίου μετά τη δολοφονία του Φιλίππου του Β' και έκφραση της εμπιστοσύνης των συνέδρων στο πρόσωπο του γιου του, Αλέξανδρου.

Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου

Γενικός χαρακτηρισμός:

1)       Ο Μ. Αλέξανδρος δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την οικουμενική ανάπτυξη του Ελληνισμού.

2)       Πραγματοποίησε τεράστιο έργο σε πολλούς τομείς, παρά τη σύντομη ζωή του (πέθανε 33 ετών) και την περιορισμένη χρονικά βασιλεία του (336-323 π.Χ.).

3)       Το έργο του επηρέασε τους επόμενους αιώνες και μετέβαλε την ιστορική πορεία των λαών της Ανατολής και της Μεσογείου.

4) Η μορφή και η δράση του έμειναν ζωντανές στη μνήμη των λαών, συνυφάνθηκαν με τη  

     λαϊκή φαντασία και δημιουργήθηκαν θρύλοι.

Ειδικότερα:

1)      Στρατιωτικός τομέας: διορατικός στρατηγός με μεγαλοφυή σκέψη ως προς

α) την κατάκτηση τεράστιων περιοχών

β) τον σχεδιασμό αντιμετώπισης του αντιπάλου στις κατά μέτωπο συγκρούσεις και στις πολιορκίες

.

2)      Πολιτική δράση: στόχος η ανάμειξη ελληνικού και ασιατικού κόσμου και η ένωσή τους υπό ισχυρή διοίκηση :

α) αποδοχή των τοπικών παραδόσεων και του διαφορετικού τρόπου άσκησης της εξουσίας κάθε λαού,

β) διατήρηση του θεσμού των σατραπειών, με Έλληνες ή Πέρσες διοικητές,

γ) δημιουργία σχετικής διοικητικής παράδοσης).

3)     Οικονομικός τομέας: δημιουργία του συστήματος της νομισματικής οικονομίας, με ενιαίο χαρακτήρα στην απέραντη αυτοκρατορία, και εγκατάλειψη της ιδέας του αυτοκρατορικού θησαυροφυλακίου.

Επιμέρους μέτρα:

α) κατάργηση της σατραπείας ως φορολογικής μονάδας,

β) δημιουργία φορολογικής περιφέρειας με περισσότερες της μιας σατραπείες,

γ) μετατροπή των θησαυρών που συγκεντρώνονταν σε χρυσό νόμισμα).

4)      Πολιτιστικός τομέας: τεράστια η πολιτισμική σημασία της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου που πήρε τη διάσταση της ένοπλης εξερεύνησης.

Επιμέρους στοιχεία που δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό:

α) διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού,

β) υιοθέτηση πολιτιστικών στοιχείων των λαών της Ανατολής,

γ) ίδρυση νέων πόλεων,

δ) εξερεύνηση περιοχών,

            ε) επιθυμία για έρευνα.

Ο πολιτισμός

Ø  Η πολιτιστική ανάπτυξη των κλασικών χρόνων διαφαίνεται και από την καθημερινή ζωή:

• Η αντίληψη για την εργασία ( περιφρονητική αντιμετώπιση της χειρωνακτικής εργασίας, ενασχόληση με τα κοινά)
•  Ο τρόπος διασκέδασης (ιδιωτικά συμπόσια, δημόσιες εορτές και πανηγύρια, θεατρικές παραστάσεις)
•  Ο κοινωνικός χαρακτήρας των τελετών που πλαισίωναν τη γέννηση, το γάμο, το θάνατο

Ø  Η Αθήνα (5^ος αι. π.Χ.)

• Η δράση του Περικλή
•  Οικοδόμηση σπουδαίων έργων στην Ακρόπολη
•  Τέλεση λαμπρών πανηγύρεων, πνευματικών εκδηλώσεων, θεατρικών παραστάσεων.

Ø  Τα γράμματα και οι τέχνες τον 5° και 4° αι. π. Χ.

• Η φιλοσοφική σκέψη : ανθρωποκεντρισμός, ορθολογισμός, σοφιστές
•  Η ιστοριογραφία: Ηρόδοτος ο Θουκυδίδης, Ξενοφών
• Η ποιητική τέχνη: àτραγωδία (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης)                

                             -κωμωδία (Αριστοφάνης)

                             -σατυρικό δράμα

•  Ο ρητορικός λόγος:

·         Κυριότεροι εκπρόσωποι:Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης

·         Είδη: Επιδεικτικός  - Δικανικός - Συμβουλευτικός

Γενικά: Η πολιτιστική ανάπτυξη της κλασικής περιόδου γίνεται αντιληπτή:

α) από τα πνευματικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα και

β) από την καθημερινή ζωή στις ελληνικές πόλεις (μητροπολιτική Ελλάδα και αποικίες).

α) Επιτεύγματα:

•        5^ος και 4^ος αι. π.Χ. à έργα απαράμιλλα σε πνευματική και καλλιτεχνική λαμπρότητα. πρότυπα για τους μεταγενέστερους δημιουργούς.

•        Αθήνα à τα πρωτεία στην πολιτιστική ανάπτυξη: ευημερία και ποιότητα ζωής, πόλος έλξης για καλλιτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους, δράση Περικλή, οικοδόμηση σπουδαίων έργων στην Ακρόπολη, τέλεση λαμπρών πανηγύρεων και πνευματικών εκδηλώσεων (Παναθήναια, Ελευσίνια μυστήρια, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.).

β) Καθημερινή ζωή:

•        περιφρονητική αντιμετώπιση της χειρωνακτικής εργασίας ·

•        ενασχόληση των ελεύθερων πολιτών με τα κοινά ·

•        διασκέδαση σε ιδιωτικά συμπόσια και σε δημόσιες γιορτές και πανηγύρια (π.χ. θεατρικές παραστάσεις) ·

•        κοινωνικός ο χαρακτήρας των ειδικών τελετών που πλαισίωναν τη γέννηση, το γάμο και τον θάνατο.

Ειδικότερα:

•         Φιλοσοφία : επίκεντρο ο άνθρωπος και τα προβλήματά του · ερμηνεία των φαινομένων με βάση τη λογική (ορθολογισμός).

Εκπρόσωποι: σοφιστές και Σωκράτης (5^ος αι.), Πλάτων και Αριστοτέλης (4^ος αι) - όλοι επιδίωξαν με τις προτάσεις τους να βελτιώσουν τον άνθρωπο και τη ζωή του.

•         Ιστοριογραφία : Ηρόδοτος και Θουκυδίδης (5^ος αι.), Ξενοφών (4^ος αι.). Ο Θουκυδίδης με το έργο του έθεσε τα θεμέλια της επιστήμης της ιστορίας.

•         Ποιητική τέχνη:  Τεράστια η προσφορά της Αθήνας της κλασικής περιόδου στη σύγχρονη πολιτισμένη ανθρωπότητα με την τραγωδία (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης) και με την κωμωδία (Αριστοφάνης).

•         Ρητορικός λόγος:  Καλλιεργήθηκε κυρίως τον 4^ο αι. (Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης), στο πλαίσιο της άνθησης του δημοκρατικού πολιτεύματος και της οργάνωσης της δικαιοσύνης προς το συμφέρον του πολίτη.

•         Επιστήμες:  Κατά την κλασική περίοδο συστηματοποιήθηκαν οι γνώσεις για τη φύση και τον άνθρωπο · οι περισσότεροι φιλόσοφοι ήταν και ειδικοί ερευνητές σε κάποιο τομέα της επιστήμης,

π.χ. Μέτων ο Αθηναίος (μαθηματικά και αστρονομία),

       Ιππόδαμος ο Μιλήσιος (πολεοδομία),

       Ιπποκράτης ο Κώος (ιατρική · ο Ιπποκράτης εισήγαγε τη θεμελιώδη αντίληψη ότι         

                                            όλες  οι ασθένειες έχουν φυσικά αίτια).

•         Τέχνες: Μεγάλη η ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών κατά την κλασική περίοδο . ειδική μνεία αξίζει να γίνει

• στην αρχιτεκτονική (Ικτίνος, Καλλικράτης, Μνησικλής),

•  στην πλαστική (Φειδίας και οι μαθητές του Αλκαμένης και Αγοράκριτος, Μύρων, Πολύκλειτος (5^ος αι.), Πραξιτέλης, Σκόπας και Λύσιππος (4^ος αι.) και

• στη ζωγραφική (Πολύγνωτος, Μίκων, Ζεύξις 5^ος αι. και Πάμφυλος, Απελλής και Πρωτογένης (4^ος αι) και

•   την αγγειογραφία.

Παρουσίαση για τις τέχνες και τα γράμματα στην κλασική εποχή  εδώ

πηγή: 
 http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/WorkSheets/12_Dimopoulou-Diagrammatics-in-History-A.pdf