ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750-480π.Χ.) - Α Λυκείου

Η εποχή ονομάζεται συμβατικά αρχαϊκή (<αρχαίος<αρχή) γιατί αυτή είναι μια εποχή προετοιμασίας, είναι η αρχή, ώστε να δημιουργηθούν οι βάσεις για την οικονομική, πολιτική και πολιτιστική εξέλιξη που θα γνώριζε ο ελληνικός κόσμος τα μετέπειτα χρόνια. 

Άλλοι θέτουν τα όρια από το συμβατικό 700 π.Χ. εώς τη θεμελίωση της αθηναικής δημοκρατίας από τον Κλεισθένη (508π.Χ.) βλ:   εδώ

Αν θέλετε μια ωραία παρουσίαση για την αρχαική εποχή πατήστε εδώ

 
Τι πρέπει να μας έρχεται στο μυαλό όταν ακούμε "αρχαϊκή εποχή"

• πόλη-κράτος= Άστυ  (πόλη) +Ύπαιθρος Χώρα (ευρύτερη περιοχή γύρω από το άστυ, καλλιεργήσιμη, με διάσπαρτους οικισμούς, τις κώμες)

• οι κάτοικοι της πόλης-κράτους, δηλαδή οι πολίτες, συμμετείχαν στη διαχείριση των κοινών και έπαιρναν μέρος, μικρότερο ή μεγαλύτερο, στη λήψη αποφάσεων. Πολίτες
• ο τρόπος άσκησης της εξουσίας και η συμμετοχή ή μη των πολιτών σε αυτήν όριζε το είδος του πολιτεύματος. Πολίτευμα
• Βασικές επιδιώξεις- Στόχος των πολιτών: Η ελευθερία, η αυτονομία και η αυτάρκεια.
• Είναι φανερό ότι ο συνεχής αγώνας των πολιτών των ελληνικών πόλεων-κρατών, που αποσκοπούσε στην εξασφάλιση της ελευθερίας, της αυτονομίας και της αυτάρκειας της πόλης τους, ήταν ένα κίνητρο που οδηγούσε σε μια μορφή πατριωτισμού με έντονο τοπικιστικό χαρακτήρα. Η μορφή αυτή του πατριωτισμού τόνιζε τις διαφορές μεταξύ των Ελλήνων, προκαλούσε συχνά εμφύλιες διαμάχες και, κυρίως, δε διευκόλυνε την ένωσή τους. 
• οι πρώτες πόλεις - κράτη πρέπει να σχηματίστηκαν στα παράλια της Μ. Ασίας στη διάρκεια του Α Αποικισμού (Ομηρική Εποχή)
• Β Αποικισμός: Ο όρος προέρχεται από το ρήμα "αποικίζω" (στέλνω κάποιον μακριά από τον οίκο, από την πατρίδα) και δηλώνει την αναγκαστική μετακίνηση, την εγκατάσταση σε άλλη περιοχή και τη δημιουργία νέας πόλης.
  το φαινόμενο αυτό διαφέρει από την εξάπλωση των ελληνικών φύλων στα μικρασιατικά παράλια (11ος-9ος αι. π.Χ.). Η ίδρυση αποικιών την αρχαική εποχή ήταν επιχείρηση οργανωμένη εξ ολοκλήρου από τη μητέρα-πόλη (μητρόπολη). Οι αποικίες, ωστόσο, ήταν νέες πόλεις-κράτη, αυτόνομες και αυτάρκεις. Οι δεσμοί τους με τις μητέρες-πόλεις ήταν χαλαροί, σε μερικές περιπτώσεις ανύπαρκτοι, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις οι σχέσεις ήταν εχθρικές. 

ΑΙΤΙΑ που συνέβαλαν στην ίδρυση των αποικιών: 

1. Στενοχωρία
2. Έλλειψη πρώτων υλών, ιδιαίτερα μετάλλων
3. Η αναζήτηση νέων αγορών για να προμηθεύονται αλλά και να πουλούν προιόντα
4. οι εσωτερικές πολιτικές κρίσεις που οδηγούσαν σε απομόνωση μια ομάδα των κατοίκων
5. οι γνώσεις που διέθεταν για τους θαλάσσιους δρόμους
6. ο ριψοκίνδυνος και περιπετειώδης χαρακτήρας των Ελλήνων

Οι αποικίες εξελίχθηκαν σε χώρους πειραματισμού για τον Ελληνισμό. Στις επαφές τους με τους γηγενείς (ντόπιους) πληθυσμούς έδωσαν πολιτιστικά στοιχεία, αλλά και πήραν. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι η διάδοση της γραφής. Το χαλκιδικό αλφάβητο, μια μορφή του ελληνικού αλφάβητου, διαδόθηκε από τους Χαλκιδείς αποίκους στους ιταλικούς λαούς και έγινε στη συνέχεια το πρότυπο διαμόρφωσης του λατινικού. 

• Αυτήν την εποχή έχουμε κοπή και χρήση νομίσματος (την προηγούμενη περίοδο-Ομηρική εποχή- είχαμε ανταλλακτικό εμπόριο)

ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ

βασιλεία-> αριστοκρατία-> ολιγαρχία-> τυραννίδα-> δημοκρατία

Τιμοκρατικό ονομάστηκε το πολίτευμα κατά το οποίο το κριτήριο διάκρισης των πολιτών ήταν τα "τιμήματα", δηλαδή το εισόδημα.      (Νομοθεσία Σόλωνα)

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ   (Μεταρρύθμιση Κλεισθένη)

Στο δημοκρατικό πολίτευμα κυρίαρχο πολιτειακό όργανο αναδεικνύεται η εκκλησία του δήμου, δηλαδή η συνέλευση όλων των ενηλίκων κατοίκων που είχαν πολιτικά δικαιώματα. Σε κάθε πολίτη δινόταν η δυνατότητα να παίρνει το λόγο, να διατυπώνει ελεύθερα την άποψη του (ισηγορία) και να συμμετέχει στη διαμόρφωση και στην ψήφιση των νόμων (ισονομία). 

• Αρχιτεκτονική: δωρικός και ιωνικός ρυθμός

• κούροι και κόρες

Ωραίος σύνδεσμος για τον πολιτισμό στην αρχαϊκή εποχή: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ


ΠΕΡΣΙΚΕΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 

Αίτιο: Η επεκτατική πολιτική των Περσών
Αφορμή: Η βοήθεια που προσέφεραν οι Αθηναίοι στους επαναστάτες Ίωνες εναντίον των Περσών.

Ιωνική επανάσταση  (499π.Χ.) = ήταν η ΑΦΟΡΜΗ  περσικών πολέμων

Πόλεις Ιωνίας Μικράς Ασίας ήταν υπό Περσική Κυριαρχία και επαναστάτησαν με βοήθεια Αθηναίων & Ερετριέων.  Η επανάσταση ΑΠΕΤΥΧΕ.

ð  Οι Πέρσες βρήκαν αφορμή να ξεκινήσουν τις εκστρατείες εναντίον των Ελλήνων.

ð  Τρεις εκστρατείες (3)

ð  Α’ εκστρατεία

ð  Οι Πέρσες εκστράτευσαν εναντίον της Ελλάδας  (492π.Χ.) με αρχηγό το στρατηγό Μαρδόνιο, αλλά η εκστρατεία ΔΕΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ. Συντριβή στόλου στη ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ (ΑΘΩ)

ð  Τα ΘΕΤΙΚΑ για τους Πέρσες ήταν ότι σταθεροποιήθηκε η Περσική κυριαρχία στη Θράκη και τη Μακεδονία.

---

ð  Β’ εκστρατεία

ð  Με αρχηγούς το Δάτη και τον Αρταξέρξη ισχυρές Περσικές  δυνάμεις διέσχισαν το Αιγαίο (490π.Χ.) και υπέταξαν τις Κυκλάδες και κατέλαβαν την Ερέτρια.

ð  ΣΤΟΧΟΣ ήταν να καταλάβουν την Αθήνα.  Γι αυτό στρατοπέδευσαν στο Μαραθώνα. Απέναντι στους πολυάριθμους Πέρσες παρατάχθηκαν 10000 Αθηναίοι και 1000 Πλαταιείς, υπό την αρχηγία του Μιλτιάδη.  ΚΕΡΔΙΣΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ & οι Πέρσες ΥΠΟΧΩΡΗΣΑΝ στην Ασία.  Με τη μάχη του Μαραθώνα διαλύθηκε ο μύθος ότι οι Πέρσες ήταν ανίκητοι και φάνηκε η ανωτερότητα των ελλήνων και τονώθηκε το ηθικό τους.

---

ð  Γ’ εκστρατεία (480π.Χ.)

ð  Ξέρξης με χερσαίες δυνάμεις πέρασε από τον Ελλήσποντο στη Θράκη και πορευόταν προς τη Νότια Ελλάδα ενώ στόλος έπλεε προς την ίδια κατεύθυνση.

ð  Στις ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ συγκρούστηκαν οι Πέρσες με τους Έλληνες με αρχηγό το Λεωνίδα (ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ).

ð  Ήταν 300 Σπαρτιάτες και 700 εθελοντές Θεσπιείς. Η προδοσία του Εφιάλτη και ο μικρός αριθμός των Ελλήνων οδήγησε στην ήττα αν και αγωνίστηκαν γενναία και προκάλεσαν πλήγμα στο στρατό των Περσών.

ð  Ακολούθησε η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ με αρχηγό το Θεμιστοκλή. Εκεί => ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΠΕΡΣΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ

ð  Ο Ξέρξης αποχώρησε και άφησε πίσω του το Μαρδόνιο. Το 479π.Χ. σύγκρουση Ελλήνων και Περσών στις Πλαταιές με αρχηγό το Σπαρτιάτη Βασιλιά Παυσανία. Ολοκληρωτική ΝΙΚΗ Ελλήνων και ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ Περσών.

Σημείωση: Η αθηναϊκή συμμαχία, ο χρυσός αιώνας του Περικλή και ο Πελοποννησιακός πόλεμος ανήκουν στην επόμενη ενότητα του σχολικού βιβλίου και στην επόμενη ιστορική περίοδο, την "κλασική εποχή'' .

Επίλογος- Σύνοψη για την αρχαϊκή εποχή

• Η Ομηρική Εποχή τελείωσε με οικονομικοκοινωνική κρίση 
• Στα μέσα του 8ου αι. π.Χ. αντιμετωπίστηκε στο πλαίσιο των οργανωμένων πόλεων-κρατών 
• και με την ίδρυση αποικιών (Β Αποικισμός)
• ο 7ος και 6ος αι. π.Χ. υπήρξε η εποχή των πνευματικών αναζητήσεων και της διαμόρφωσης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. 
• Η Αρχαϊκή Εποχή τελείωσε με τους αγώνες των Ελλήνων εναντίων των "βαρβάρων", των Περσών.
• 3 Περσικές εκστρατείες εναντίον των Ελλήνων
• Οι Έλληνες τους νίκησαν και τους έδιωξαν μακριά.
• Με τους αγώνες αυτούς οι Έλληνες ενίσχυσαν την εθνική τους συνείδηση
• φάνηκε επίσης η αποτελεσματικότητα της οργάνωσης που τους παρείχε ο θεσμός της πόλης-κράτους.

ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ!!!